Zagreia
Historia
Orfeita opisujących mit powstania Zagrei.
Powstanie Zagrei nierozerwalnie związane jest z historią Orfeizmu i antycznych kultów Dionizosa. Wyznania te, jako odrzucające wiele społecznych konwenansów i zasad często przyciągały grupy opresjonowane i nieposiadające pełni praw, takie jak osoby z niższych klas, niewolników czy kobiety.
Kiedy więc w czasie Wieków Mroku uciskani powstali przeciw swoim władcom, niedziwne było, że pośród nich było wielu czcicieli Dionizosa. Jednym z takich miejsc był Peloponez, gdzie w Sparcie pod wodzą legendarnego Orfeusza heloci powstali przeciw Spatriotom. Trudno określić ile trwało powstanie niewolnych, wiadomo jednak że ostatecznie obie grupy zdołały dojść do kompromisu - wszyscy Orfeici zostali uwolnieni z niewoli, pod warunkiem opuszczenia Peloponezu.
Udali się oni zatem na północny wschód. Nie uszli jednak daleko - Korynt zmagający się z własnymi problemami odmówił im przemarszu, obawiając się, że w mieście powstaną niewolnicy i przyłączą się do Orfeitów. Uchodźcy spróbowali zatem porozumieć z lokalnymi piratami, by Ci przewieźli ich przez morze - morscy bandyci zabrali jednak ich złoto, po czym odmówili przeprawy. Nie mając innego wyboru, rozpoczęli oni oblężenie.
Obie strony przez długi czas dręczone były głodem i chorobami. Sytuację zmieniły jednak dwa wydarzenia. Pierwszym z nich był przewidywany przez władców Koryntu bunt najbiedniejszych, którzy powstali przeciw władcom. Drugim zaś były objawienia kapłanek Afrodyty, które orzekły, że ich bogini wkroczyła na ścieżkę wojny i wstawiła się za Orfeitami. Córy Koryntu otworzyły więc wrota oblegającym, którzy wymordowali władze miasta, po czym zajęli je jako własne. Od tych czasów wierzenia Orfeitów zdołały połączyć się z kulturowymi wpływami Sparty oraz wciąż silnym klerem Afrodyty, tworząc charakterystyczną mieszankę kulturową jaka funkcjonuje w Zagrei obecnie.
Wiara
Mysteria w wyobrażeniu wielu innych hellenów...
W Zagrei praktykowana jest orficzna odmiana helleńskiej wiary. Homoioi większy nacisk kładą na cześć chtonicznych bóstw oraz bóstw kobiecych. Najważniejszym bogiem oraz patronem miasta jest Zagreus czczony pod dwoma głównymi epitetami - Zagreus Anax (jako władca bogów) oraz Zagreus Dionysus (jako bóg wina i odrodzenia), a także Afrodyta.
- Mit:
- Według Zagreuskiego mitu Kronos przed śmiercią przepowiedział Zeusowi, że jego pierworodny syn obali go - stąd też Zeus w ślad swego ojca pożarł ciężarną Metis. Jak wiadomo, to się nie powiodło, zaś Atena wyskoczyła z jego głowy jako w pełni uformowana kobieta. Pierworodny syn Zeusa z jego siostrą Demeter nie miał jednak tyle szczęścia - Zeus polecił Herze, by ta pozbyła się przyszłego pretendenta do tronu. Hera wypuściła więc grupę tytanów, którzy wywabili małego Zagreusa z kolebki, nęcąc go zabawkami i rzucili się nań, by go zabić. Usiłując im się wymknąć, Zagreus wielokrotnie zmieniał postać; kolejno wcielał się w Zeusa, Kronosa, lwa, konia, węża, tygrysa i byka. Gdy w ostatnim wcieleniu tytani schwytali go, rozerwali i pożarli. Zjawiła się jednak Atena i ocaliła jego serce, które oddała następnie na przechowanie do Hadesa i Nyx, wiedząc, że Olimpijczycy nie zdołają odnaleźć go w mrokach podziemi. Udane w oczach Zeusa zabójstwo Zagreusa uśpiło jego czujność i zaczął on płodzić resztę Panteonu. Gdy Hades powziął za żonę Persefonę, ich związek nie płodził dzieci. Stąd Nyx nakarmiła Persefonę sercem Zagreusa, czym wypełniła jej łono i odrodziła go.
Wraz z bogini ciemności obawiała się jednak, że na jaw wyjdzie podobieństwo Zagreusa do Zeusa. Nyx z Ateną nawiedziły więc Hadesa z Persefoną i wyjawiły im prawdę. Boska para przyjęła ją w spokoju i postanowiła wychowywać syna w przebraniu dziewczynki, by uchronić go przed gniewem olimpijczyków. Gdy dorósł on, coraz trudniejsze było utrzymanie sekretu, stąd Zagreus wyruszył w podróż z dala od Grecji, zwiedzając Fenicję, Egipt, Iran czy Indie. W jej czasie poznał wielu bogów i herosów, zyskując ich wdzięczność zapoznając ich z winem, będąc pierwszym, który je odkrył.
Gdy wrócił, natrafił na Wielką Wojnę, rozpoczętą przez Zeusa, który wraz z wiekiem stawał się coraz bardziej paranoiczny, obawiając się starej przepowiedni. Próbował więc zamordować swoich synów, którzy w odwecie wypuścili Tytanów. W czasie Drugiej Tytanomachii, która na ziemi zapisała się jako Wieki Mroku, wiele starych bóstw zostało zgładzonych.
Korzystając z zamieszania, Zagreus wyjawił więc swe prawdziwe pochodzenie, dzięki czemu otrzymał wsparcie pozostałych przy życiu Olimpijczyków. Zawezwał też do pomocy swych pierwszych darczyńców, bogów chtonicznych, za których wsparciem zajął miejsce Zeusa na boskim tronie i ponownie zamknął Tytanów w Tartarze.
- Panteon:
- Mechanicznie członkowie Panteonu Orfickiego odpowiadają następującym bóstwom:
Zagreus Anax (Władca) - w miejscu Zeusa
Tryton - w miejscu Posejdona
Persephone Despoina - w miejscu Hadesa
Athena Atrytone (Nieustępliwa) - w miejscu Ateny
Pan - w miejscu Apolla
Nyx i Hestia - w Miejscu Hery
Persephone Kora (Dziewica) - w miejscu Demeter
Athena Ergane (Pracowita) - w miejscu Hefajstosa
Hekate - w miejscu Hermesa
Pan Aegocerus (Rogaty) - w miejscu Artemidy
Aphrodite Areia (Wojenna) - w miejscu Aresa
Zagreus Dionysus - w miejscu Dionizosa
Aphrodite Pandemos (“Ludowa”) - w miejscu Afrodyty
- Kult:
- Kult pośród Homoioi ma charakter misteriów, w związku z czym niewiele o nim wiadomo innym grekom, zwłaszcza obecnie. Spośród ich najlepiej znany i najczęściej praktykowany jest spergamos, czyli poświęcenie bydła na rzecz Zegreusa, które jest ćwiartowane, następnie zaś gotowane i rytualne spożywane. Najważniejszym elementem jest serce, którego zjedzenie uznawane jest za wielki zaszczyt, przeznaczony zazwyczaj dla kobiet związanych z kultem Persephone. Powiada się, że częste jest także spożywanie wina, innego symbolu Zegreusa, narkotyzowanie się używając maku oraz udział w orgiach. Najgłośniej komentowanym misterium jest antropomancja, czyli rzekomo praktykowane pośród Homoioi wróżenie z ludzkich wnętrzności.
- Stosunek do innych Hellenów:
- Homoioi uważają innych Hellenów wyznających bóstwa sprzed Drugiej Tytanomachii za żyjących w niewiedzy. Jako kult misteryjny porzucają prozelityzm w innych polis - oświecenia dostąpić powinien jedynie ten, kto jest tego godzien. Inaczej sprawa ma się na terenach pod kontrolą Zagrei, gdzie dąży się do ujednolicenia i wykorzenienia innych wierzeń.
Społeczeństwo
Homoioi podczas ćwiczeń.
Mieszkańcy Zagrei dzielą się na trzy grupy. Pierwszą i najliczniejszą z nich są Homoioi (równi), czyli obywatele Polis, którzy żyją wedle surowej reguły miasta oraz orfizmu. Muszą przestrzegać szeregu zakazów i nakazów, takich jak między innymi:
- obowiązek przejścia rygorystycznego treningu agoge,
- nakaz wegetarianizmu (spożywanie mięsa zarezerwowane jest na czas misteriów),
- zakaz spożywania alkoholu (zarezerwowanego na czas misteriów),
- zakaz noszenia biżuterii oraz ekstrawaganckich strojów,
- nakaz ćwiczeń i pozostawania w odpowiedniej tężyźnie fizycznej,
- zakaz wyjazdu za granicę bez zezwolenia rady,
- nakaz życia w kwaterze.
Utratę statusu Homoi powoduje złamanie ww. ograniczeń, a także popełnienie dowolnego poważniejszego przestępstwa, jak m.in: morderstwo, zgwałcenie, kłamstwo, kradzież, a także zostanie uznanym przez zgromadzenie starszych za niegodnego. Utrata statusu Homoi, zwłaszcza wysoko wtajemniczonego w misteria wiąże się zazwyczaj z karą śmierci.
Po przejściu agoge Homoi zbierają się w grupy około 20 osób, z którymi dzielą kwatery. Każda kwatera otrzymuje przydział narzędzi oraz ziemi od Polis w fachu, który został im wykazany podczas agoge. Wewnątrz kwater cały majątek jest posiadany wspólnie, niemniej pozostając własnością wspólnoty. Każda kwatera ma nałożony nań obowiązek świadczenia na rzecz miasta określonej liczby dóbr - jedzenia, drewna, wytworów rzemieślniczych - zależnych od otrzymanych nań narzędzi. Liczba ta stanowi pewien ”plan minimum” - kwatery, które darują więcej na rzecz społeczności liczyć mogą na szybsze wtajemniczenie w wyższe misteria kultu oraz pierwszeństwo wyboru w czasie zwolnienia się miejsca w radzie starszych.
Małżeństwo nie pełni u Homoioi dużej roli. Praktykowana jest wolna miłość, zwłaszcza między członkami poszczególnych kwater obu płci. Dzieci, zarówno ze związków małżeńskich jak i urodzone poza nimi nie mają prawa do dziedziczenia spuścizny po rodzicach. Promowane jest oddawanie dzieci do opieki kwaterom “zawodowo” zajmującymi się noworodkami i małymi dziećmi do czasu aż te osiągną 6 rok życia, kiedy kierowane są do Agoge, które jest rozszerzoną wersję spartańskiego wychowania. Zależnie od predyspozycji każdego dziecka przekazywane jest ono do odpowiedniej kwatery, od małego ucząc się zawodu, który najbardziej mu odpowiada. Bardzo duży nacisk nałożony jest na naukę religii i wpajanie propagandy.
Ze względu na nieufność względem obcych oraz duże przywiązanie do raz złożonej przysięgi Homoioi często widziani są jako małomówni i zamknięci w sobie.
Drugą grupą społeczną są Perioeci, czyli “Sąsiedzi”. Są to mieszkańcy Zagrei oraz okolicznych osad pod jej kontrolą, którzy nie przestrzegają w pełni reguł miasta. Wciąż jednak nie mają oni prawa do dziedziczenia, a ich dzieci przymusowo poddawane są agoge, by wpleść je do społeczeństwa polis. Nakładane są na nich obowiązki - oddać polis muszą połowę tego, co wyhodują lub zarobią. Nie mają również prawa zmienić miejsca zamieszkania.
Trzecią, najmniejszą grupą społeczną są niewolnicy. Są nimi przede wszystkim Perioeci skazani za poważniejsze przestępstwa czy jeńcy. Pracują oni w najgroźniejszych oraz najbardziej uwłaczających pracach, jak czyściciel latryn.
Ustrój Polityczny
Zagreja funkcjonuje jako demokracja.
Władza należy do trzech organów:
rady starszych - Gerousia
zgromadzenia - Ekklesia
nadzorców - Ephoros.
Członkami Ekklesi są wszyscy Homoioi, którzy ukończyli agoge, a jej główną prerogatywą jest wybór członków Gerousi oraz Ephorów. Nie ma ona inicjatywy ustawodawczej, a jej członkowie nie mają możliwości debatowania nad składanymi propozycjami.
Główny rząd stanowi dziesięciu Ephorów, zajmujących się ogólną polityką polis - skarbem, polityką wewnętrzną i zagraniczną, wojskowością i sądownictwem (gdzie pełnią rolę oskarżycieli). Mogą debatować przed Ekklesią i jako jedyni mają możliwość składać propozycje nowych praw. Na Ephora wybrany może zostać każdy Homoioi od skończenia agoge do 50 roku życia.
Gerousia składa się z dwudziestu jeden Homoioi mających co najmniej 50 lat. Członkostwo w niej jest dożywotnie. Pełni ona przede wszystkim rolę sądu najwyższego oraz doradczą względem Ekklesi i Ephorów.
- Mapa:
Kolor to oczywiście szkarłat w prowincjach Koryntia, Trojzena, Megara.